Z okazji Światowego Dnia Kostki Rubika postanowiliśmy przestawić Wam trochę historii naszej kultowej łamigłówki. Dla niektórych z Was będzie to kolejna powtórka, ale może niektórzy dołączyli do naszej społeczności dopiero niedawno i taki zastrzyk informacji się przyda ;) 

Kostka została wynaleziona w 1974 roku przez węgierskiego profesora architektury Budapeszteńskiej Akademii Sztuki Użytkowej Ernő Rubika. Wymyślił ją, by pomóc swoim studentom w zrozumieniu przestrzeni, a stała się jedną z najbardziej rozpoznawalnych zabawek na świecie. Na początku ułożenie kostki wcale nie było takie proste i samemu autorowi zajęło początkowo około miesiąca. 

Pierwsza partia kostek (ok. 5 tysięcy) znalazła się w węgierskich sklepach pod koniec 1977 roku i… zniknęła z nich w mgnieniu oka. Niedługo później powstał w Budapeszcie pierwszy klub kostki Rubika, gdzie można było dowiedzieć się, jak ułożyć tę coraz popularniejszą łamigłówkę. Na pierwszym spotkaniu pojawiły się ok. 2 tysiące osób. W samych Węgrzech w czasie dwóch lat od wprowadzenia jej na rynek sprzedano ok. 300 tysięcy egzemplarzy.

W 1978 roku węgierski profesor matematyki zabrał ze sobą kilka kostek na międzynarodowy kongres w Helsinkach, gdzie podarował je znajomym z różnych krajów. Niedługo potem otrzymał prośbę o przesłanie większej ich liczby z instrukcją, jak je ułożyć.  Rok później kostka Rubika została zaprezentowana na stoisku jednego z producentów zabawek, a w 1980 roku stacja BBC wyemitowała program z układającymi kostkę młodymi ludźmi. Po kilku dniach był to najbardziej rozchwytywany produkt w sklepach z zabawkami.

Rekord ułożenia wynosił wówczas 54 sekundy, a o łamigłówce pisały takie magazyny jak „Time” czy „Newsweek”. Zainteresowanie kostką Rubika było tak ogromne, że brakowało jej w sklepach. W samej tylko Anglii sprzedaż przewidywano na ok. 1mln sztuk rocznie.

Rozwijająca się pasja, coraz szybsze układanie i chęć rywalizacji zaowocowały pierwszymi mistrzostwami świata. Odbyły się one w 1982 roku w Budapeszcie, gdzie Amerykanin Minh Tai ustanowił spektakularny w tamtym czasie rekord 22.95 sekund.

Produkująca kostki węgierska fabryka, mimo że pracowała 24 godziny na dobę, siedem dni w tygodniu nie nadążała z produkcją, a kilka fabryk rozsianych na całym świecie produkowało na licencji ok.1,5 tysiąca sztuk miesięcznie. Stan ten trwał kilka lat – do spadku zainteresowania w połowie lat osiemdziesiątych. 

A co możemy powiedzieć o samej łamigłówce? Kostka Rubika składa się z 26 sześcianów, które dają aż  43 252 003 274 489 856 000 możliwych kombinacji. Jak wyglądał techniczny proces powstania kostki możecie przeczytać w materiale Grzegorza Pacewicza. Mnogość rozwiązań popularnej łamigłówki to jednak problem dla speedcuberów. Najszybsi mistrzowie potrzebują na to zaledwie kilka sekund.

Obecny rekord świata w układaniu kostki wynosi 3.47 s., a ustanowił go Yusheng Du w 2018 roku. Rekord Polski, który wynosi 4.51 s. należy do Tymona Kolasińskiego i został „wykręcony” w lipcu ubiegłego roku, podczas Warm Up Sydney, turnieju rozgrzewkowego przed mistrzostwami świata. 

Co jeszcze ciekawego możemy powiedzieć o kostce Rubika:

• gdyby zebrać tyle kostek, by każda z nich miała inny układ swoich 26 klocków i ustawić je jedna na drugiej - taka wieża miałaby wysokość ponad 246 lat świetlnych,
• gdyby każdemu człowiekowi na Ziemi, niezależnie od rasy, wyznania, wieku czy płci, dać dzisiaj do ręki kostkę i każdy z tych ludzi wykonywałby przypadkowe obroty kostką w średnim tempie jednego obrotu na sekundę, to średnio co 229 lat jedna kostka byłaby ułożona.

O samym kostruktorze kostki nie wiadomo jednak zbyt wiele. Ernő Rubik od lat słynął ze swojej niedostępności, pojawiał się na eventach niezwykle rzadko i niełatwo było o wywiad czy rozmowę. W ostatnich latach trochę się to zmieniło stąd też poniżej kilka ciekawych materiałów z jego udziałem:

Dużo łatwiejszy okazał się kontakt z Jessicą Fridrich, kobietą, która przeniosła układanie kostki Rubika na zupełnie inny poziom - zachęcamy do przeczytania wywiadu.